Onderzoek naar de gevolgen in Fryslân

Updates

Update 28 maart 2022 (15.00): Uitslag Gezondheidspanel ronde 19 9 t/m 13 maart 2022

Tijdens deze ronde waren de coronamaatregelen al losgelaten en mocht alles weer onder normale tijden open. Wel golden er nog basisadviezen zoals handen wassen, ventileren, testen bij klachten en in isolatie gaan na een positieve testuitslag.

In Friesland is het testen bij klachten verder toegenomen van 73% in januari naar 80% in maart, tweederde hiervan betreft een zelftest. Bij een positieve zelftestuitslag is het advies om zo snel mogelijk een hertest te doen bij de GGD. Het percentage deelnemers dat dit advies opvolgt is verder aan het afnemen van 88% in januari naar 84% in maart.

Na een positieve testuitslag is het advies om in isolatie te gaan. Het percentage deelnemers dat tijdens de isolatie helemaal niet naar buiten gaat is momenteel nog slechts 49%, maar het percentage deelnemers dat tijdens de isolatie geen bezoek in huis ontvangt blijft stabiel hoog op 97%.

Doordat er weer meer sociale activiteit plaatst vindt zien we een herstel in het welbevinden. De deelnemers rapporteren vooral minder eenzaamheid: een afname van 48% in januari naar 38% in maart. Dit is een lager percentage vergeleken met maart vorig jaar toen er nog volop coronamaatregelen golden.

In deze ronde hebben in totaal 1.046 deelnemers van 18 jaar en ouder uit Fryslân meegedaan. De samenstelling van de deelnemersgroep is vergelijkbaar met die uit de vorige rondes. Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar deelnemers die aan minimaal twee rondes hebben meegedaan.

Update: 15 februari 2022 (12.00): Terugblik webinar

Beelden en uitdagingen

Een terugblik op de afgelopen periode laat zien dat sommige groepen harder door de crisis zijn geraakt. Voor hen is teruggaan naar ‘normaal’ minder vanzelfsprekend. Tegelijkertijd is de sociale samenhang en het vertrouwen in elkaar in Fryslân op peil gebleven, evenals het vertrouwen in de Friese overheden. Uitdagingen voor beleidsmakers zijn onder andere het creëren van ruimte voor het continueren van het sociale leven, het blijven ondersteunen van kwetsbare groepen en het behouden van een sterke mienskip. Ook hebben inwoners verwachtingen ten aanzien van de overheid, zoals tegemoet komen aan de behoefte van een langetermijnperspectief ‘leven met corona’.

Kennisnetwerk

De beelden en uitdagingen zijn gebaseerd op inzichten uit onderzoek en praktijk, gebundeld door het kennisnetwerk Periodiek Overleg Maatschappelijke Impact (POMI). Hiervoor is onder meer gebruik gemaakt van de informatie van Panel Fryslân van het Fries Sociaal Planbureau, het Gezondheidspanel van GGD Fryslân en omgevingsanalyses van Veiligheidsregio Fryslân. Het netwerk richt zich op gezamenlijke kennisontwikkeling en analysekracht. 
De beelden en uitdagingen die door het kennisnetwerk worden gebundeld, kunnen door de  Friese overheden gebruikt worden om beleid te ontwikkelen. 

Meer weten?

• FSP: onderzoeksresultaten maatschappelijke impact van de coronacrisis in Fryslân
• GGD Fryslân: Gezondheidspanel 

Update 17 februari 2022 (10.00): Uitslag Gezondheidspanel ronde 18 19 t/m 23 januari 2022

Het percentage deelnemers dat ventileert (altijd een raam of rooster open én minimaal twee keer per dag doorluchten) is verder gedaald van 28% in november naar 23% in januari.

Testen bij klachten wordt minder vaak gedaan door degenen waarbij de klachten worden veroorzaakt door een onderliggende aandoening zoals hooikoorts of rokershoest (41% van hen deed geen test, bij degenen zonder onderliggende aandoening deed 17% geen test). Door het gewijzigde testadvies is het aandeel PCR-testen afgenomen (nu twee op de tien) en het aandeel zelftesten toegenomen (nu vier op de tien). Van alle deelnemers met een positieve zelftest deed 88% een hertest bij de GGD.

Door omikron schatten deelnemers de kans op een besmetting hoger dan ooit, tegelijkertijd beoordelen ze dat als minder ernstig. De ervaren zorgen over het virus zijn ook gehalveerd (van 35% in november naar 17% in januari) en terug naar het niveau van voor de opkomst van omikron.

Alleen bij de jongste leeftijdsgroep is de psychische gezondheid verder gedaald (van 78% in november naar 74% in januari). Alleen bij de oudste leeftijdsgroep is de eenzaamheid toegenomen (van 42% in november naar 47% in januari).

In deze ronde hebben in totaal 1.209 deelnemers van 18 jaar en ouder uit Fryslân meegedaan. De samenstelling van de deelnemersgroep is vergelijkbaar met die uit de vorige rondes. Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar deelnemers die aan minimaal twee rondes hebben meegedaan.

Update: 28 november 2021 (09.00 uur): Uitslag ronde 17 - 24 t/m 28 november 2021

Het aantal mensen dat ventileert (altijd een raam of rooster open én minimaal twee keer per dag doorluchten) is gedaald van 33% in oktober naar 28% in november.

Het aantal deelnemers dat aangeeft zich vanwege klachten te laten testen bij de GGD is tussen oktober en november gestegen (van 15% naar 25%) en terug op het niveau van de pieken in januari en april/mei.

Het aantal deelnemers dat meer dan één corona zelftest heeft afgenomen, is ook sterk gestegen: van 46% in oktober naar 63% in november. Met name de groep 18 tot 55-jarigen geeft aan gebruik te maken van de zelftest.

77% van de deelnemers zegt een boostervaccinatie te nemen zodra zij hiervoor een uitnodiging krijgen. Van de overige deelnemers zegt 7% geen boostervaccinatie te nemen, 13% nog te twijfelen of ze een boostervaccinatie nemen en 3% dat zij al een boostervaccinatie hebben gehad.

Na een periode van voorspoed begint het welbevinden af te nemen (meer eenzaamheid, minder levenstevredenheid). Het begin van een trend die we ook in november 2020 waarnamen en grotendeels is te verklaren door het seizoen.

In deze ronde hebben in totaal 1.384 deelnemers van 18 jaar en ouder uit Fryslân meegedaan. De samenstelling van de deelnemersgroep is vrijwel vergelijkbaar met die uit de vorige rondes. Voor veranderingen over de tijd is gekeken naar deelnemers die aan minimaal twee rondes hebben meegedaan.

Update: 1 juni (9.00 uur): Uitslag ronde 12 van gezondheidspanel 5 mei t/m 9 mei 2021

Er is een toename in sociale activiteit. Hierdoor zien we ook het welbevinden toenemen: er zijn minder deelnemers die zich (sterk) eenzaam voelen. Opvallend is dat we deze daling nog niet terugzien bij de 25-minners. Zij voelen zich met 71% nog altijd eenzamer dan oudere deelnemers.

Het gebruik van corona zelftesten komt op gang: 8% van de deelnemers heeft in de afgelopen 6 weken een zelftest afgenomen. Er zijn onduidelijkheden rondom doel en gebruik. Een kwart van deelnemers (23%) zegt de zelftest te hebben afgenomen ‘vanwege corona-gerelateerde klachten’, terwijl het advies is om dan een testafspraak bij de GGD te maken. Daarnaast is het advies om bij een positieve zelftestuitslag je te laten hertesten bij de GGD. Op landelijk niveau zien we dat 10% van de zelftesters dat niet heeft gedaan en de uitslag ook niet heeft gemeld aan de GGD. 

Van de thuiswonende kinderen met klachten is 68% getest bij de GGD, van de thuiswonende kinderen die in (nauw) contact zijn geweest met een besmet persoon is dit 76%. Nu de neustest minder diep is, zien we minder ouders die niet willen dat hun kind getest wordt (nu 24%).

De vaccinatiebereidheid blijft hoog, maar de verwachte naleving van het afstand houden na vaccinatie gaat omlaag. Een derde van de deelnemers (32%) zegt dit dan (veel) minder te gaan doen. De risico-afweging wordt anders gemaakt.

Er hebben in totaal 1.504 mensen uit Fryslân van 18 jaar en ouder meegedaan. De samenstelling van de deelnemersgroep is vrijwel vergelijkbaar met die uit de vorige rondes.

Update: 13 november 2020 (15:00 uur): Gevolgen coronacrisis voor inwoners van Fryslân ongelijk verdeeld

Wat is de maatschappelijke impact van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân? Het Fries Sociaal Planbureau (FSP) heeft hier in oktober 2020 voor de tweede keer onderzoek naar gedaan. De belangrijkste conclusie: de gevolgen van de coronacrisis zijn ongelijk verdeeld. Vooral jongvolwassenen, werkenden met een flexibel contract, zzp’ers en senioren hebben te maken met de negatieve effecten ervan. De crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân gaat de resultaten van dit onafhankelijk onderzoek gebruiken bij de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.

Het FSP-onderzoek vond plaats in de periode van 22 september tot 13 oktober. Net als bij het corona-onderzoek in het voorjaar is hiervoor Panel Fryslân ingezet. Dit FSP-burgerpanel bestaat uit een representatieve groep inwoners van Fryslân van 18 jaar en ouder en heeft ongeveer 6000 leden. In totaal vulden 2723 panelleden de vragenlijst voor dit tweede corona-onderzoek in. Tijdens het eerste onderzoek in april – mei reageerden zo’n 3100 panelleden. De vragenlijst sloot een dag voordat het kabinet een gedeeltelijke lockdown aankondigde.

Gevolgen ongelijk verdeeld

De coronacrisis heeft voor iedereen in Fryslân gevolgen, maar sommige groepen worden harder geraakt, vertelt FSP-onderzoeker Arjen Brander. “Denk bijvoorbeeld aan jongvolwassenen, werkenden met een tijdelijk contract en een deel van de zelfstandigen. Maar ook ouderen die meer eenzaamheid ervaren, en mantelzorgers voor wie de mantelzorgsituatie ingewikkelder is geworden. Hoe zorgen we ervoor dat deze groepen niet verder achterop raken? Dat is de belangrijkste opgave, zeker naarmate de crisis langer aanhoudt.”

Belangrijkste conclusies uit het onderzoek

Sociale samenhang onder druk  
De sociale samenhang in Fryslân is nog altijd sterk en de bereidheid om elkaar te helpen is toegenomen. Bijna één op de vijf (17%) geeft al burenhulp, zoals boodschappen halen of helpen met een huishoudelijk klusje. Het beeld van een toegenomen buurtbinding en meer burenhulp in coronatijd gaat echter niet overal in gelijke mate op. Dit is met name het geval in buurten die al een sterke buurtbinding hadden. Naarmate de crisis en strenge maatregelen langer aanhouden kan de sociale samenhang onder druk komen te staan. Uit het onderzoek blijkt dat inwoners die meer problemen en zorgen ervaren, vervolgens ook minder vertrouwen hebben in de overheid en in elkaar. Vooral in buurten waar bewoners weinig binding met de buurt ervaren komen spanningen tussen bewoners nu vaker aan de oppervlakte. In buurten met goede buurtrelaties daarentegen ervaart men vaker dat bewoners juist beter met elkaar omgaan en er meer buurtinitiatieven zijn sinds de coronacrisis .

Dalend vertrouwen in overheid en aanpak coronacrisis 
In oktober is het vertrouwen in de overheden gedaald ten opzichte van mei, maar is altijd nog hoger dan vóór de coronacrisis. Mensen maken zich zorgen over de economische gevolgen en onzekerheid over de duur van de crisis. Net als het vertrouwen in de overheid is de tevredenheid over de overheidsaanpak de afgelopen maanden afgenomen. Zorgen over werk en inkomen zijn sterk bepalend voor het oordeel over deze aanpak. Ook verschilt de waardering van de aanpak tussen leeftijdsgroepen. De jongste leeftijdsgroep geeft gemiddeld het laagste cijfer, terwijl de oudste leeftijdsgroep (75-plus) gemiddeld het hoogste cijfer geeft.

Zorgen over werk en inkomen
Het onderzoek laat zien dat zorgen over werk en inkomen van invloed is op hoe mensen de coronacrisis beleven. Onzekerheid over werk en inkomen gaat gepaard met een verminderd welbevinden. Het zijn vooral zelfstandigen en werkenden met een flexibel contract die zich zorgen maken. Het zijn vooral de jongeren en laagopgeleiden die een flexibel contract hebben. Dit maakt hen kwetsbaar. Slechts 9% van de werkenden met een vast contract maakt zich zorgen over werk en inkomen.

Eenzaamheid onder senioren 
Hoewel het aantal fysieke ontmoetingen is toegenomen, heeft de coronatijd mogelijkerwijs gevolgen voor de ervaren eenzaamheid van mensen. Bijna één op de tien mensen van 70 jaar of ouder voelt zich ernstig eenzaam. Dit is sinds februari licht gestegen.

Friese aanpak van de coronacrisis 

Het Fries Sociaal Planbureau doet voortdurend onderzoek naar trends en ontwikkelingen binnen Fryslân. Het FSP deelt de resultaten van dit corona-onderzoek met de crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân. Deze gaat de onderzoeksresultaten gebruiken bij de verdere aanpak van de coronacrisis in Fryslân. “Voor de vervolgaanpak van deze crisis is het belangrijk om draagvlak en vertrouwen te behouden bij de inwoners van Fryslân”, aldus Martin Kool, programmaleider bij Veiligheidsregio Fryslân. “Uit dit onderzoek blijkt dat verschillende groepen in onze samenleving het zwaar hebben en een grote impact ervaren. Om de verschillende doelgroepen te helpen gaan we nadenken over acties die we kunnen uitvoeren. Een van die acties is bijvoorbeeld het ontwikkelen van een campagne gericht op jongeren.

Tekst in de afbeelding

De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân

De huidige coronacrisis heeft gevolgen voor alle inwoners van Fryslân. Het Fries Sociaal Planbureau volgt hoe het gaat met de inwoners van Fryslân in coronatijd. In mei 2020 was het eerste onderzoek. In deze factsheet staan de resultaten van het onderzoek in oktober 2020, in vergelijking met de situatie van dit voorjaar en voor de coronacrisis.

 

1. Sociale contacten

Fysieke ontmoetingen: ten opzichte van mei zijn face-to-face ontmoetingen in oktober weer toegenomen. Opvallend is dat de ontmoetingen met familie bij 70-plussers weer op het niveau van vóór de corona-uitbraak zijn, in tegenstelling tot bij de jongere leeftijdsgroepen.

Wekelijkse ontmoetingen met vrienden:                                  van 35% à 15% à 27%

Wekelijkse ontmoetingen met familie (die niet in huis woont): van 50% à 36% à 46%

Virtuele contact: virtueel contact blijft onder de jongste leeftijdsgroep (18-29 jaar) onverminderd groot. Bij 70-plussers neemt het virtuele contact weer af, na een opleving in mei.

Virtueel contact 70-plussers met familie:                        van 76% à 89% à 82%

Virtueel contact 70-plussers met vrienden:                       van 34% à 44% à 40%

Eenzaamheid: ernstige eenzaamheid is toegenomen bij 70-plussers. Bijna één op de tien ervaart ernstige eenzaamheid.

2. Burenhulp en mantelzorg

Burenhulp: in vergelijking met heel Nederland kent Fryslân een sterke buurtverbinding en veel buren helpen elkaar. 17% geeft aan de buren te helpen.

Deze hulp bestaat met name uit het doen van boodschappen, het helpen met huishoudelijk werk of kleine klusjes in en om het huis en het zorgen voor de post of voor planten.

Mantelzorg: 19% van de inwoners van Fryslân verleent op dit moment mantelzorg.

23% van de mantelzorgers geeft aan dat de mantelzorg die zij verlenen is veranderd door de coronacrisis. Dit brengt vaak extra stress met zich mee.

3. Zorg nu en in de toekomst

Zorg afzeggen vanwege corona:

Ik heb het gevoel dat ik nu de zorg kan krijgen die ik nodig heb: van 80% à 69% à 66%.

Als het niet al te ernstig is ga ik nu liever naar de huisarts: van 78% à 69% à 44%.

Vertrouwen in de zorg van de toekomst

Ik heb vertrouwen in de kwaliteit van de zorg van de toekomst: van 46% à 83% à 67%.

Ik verwacht dat ik ook in de toekomst de zorg kan krijgen die ik nodig heb: van 51% à 82% à 67%.

Tekst in de afbeelding

4. Werk en inkomen

Zorgen voor behoud baan

Mensen in loondienst:   van 13% à 11% à 11%.

Zelfstandigen:              van 11% à 32% à 17%.

Inkomen is achteruit gegaan

Mensen in loondienst:   van 12% à 5%.

Zelfstandigen:              van 63% à 47%.

Zorgen over financiën

18-34 jaar:        23%

35-49 jaar:        17%

50-64 jaar:       17%

65-plus:            11%

Stress door corona

52% ervaart werkonzekerheid

28% ervaart geen werkonzekerheid

Extra toelichting zelfstandigen

17% maakt zich zorgen over behoud van werk

47% heeft minder inkomen

30% verwacht financiële problemen

5. Vertrouwen in overheden

Rapportcijfers overheden

Gemeenten:               van 6,4 à 6,8 à 6,6

Provincie:                   van 6,2 à 6,9 à 6,5

Regering:                   van 5,4 à 6,8 à 6,1

Tweede Kamer:         van 5,6 à 6,6 à 6,0

Tevredenheid aanpak corona

Van 56% à 28%       Goed (8-10)

Van 31% à 47%        Voldoende (6-7)

Van 13% à 25%        Onvoldoende (1-5)

Zorgen over werk en inkomen zijn sterk bepalend voor het oordeel over de aanpak.

18% vindt de maatregelen te zwaar in verhouding tot aantal besmettingen en doden.

53% wil strengere maatregelen om het aantal besmettingen op 0 of dicht daarbij te krijgen.

6. Zorgen en perspectief

Sinds de corona-uitbraak       18-34 jr.            35-49 jr.          50-64 jr.          65-plus

…heb ik het gevoel dat ik      21%                 24%                 20%                18%

niets heb om naar uit

te kijken

…vind ik het moeilijker          31%                 23%                 17%                15%

te ontspannen

…ervaar ik meer stress         36%                 36%                 22%                16%

Hoe nu verder?

De resultaten van dit onderzoek geven inzicht in het gedrag en de houding van de Friese bevolking. Deze informatie wordt door de Friese crisisorganisatie gebuikt bij het maken van beslissingen voor een toekomstbestendige Fryslân, tijdens én na de coronacrisis.

Meer weten? 

• Op fsp.nl/corona publiceert het FSP de resultaten van onderzoeken naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis in Fryslân.  
• Op vrfryslan.nl/coronavirus is informatie te vinden over de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.  

Bekijk ook:  

• Onderzoeksrapport: ‘Ongelijk verdeeld. De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân’.
• Infographic: Gevolgen van corona in Fryslân.

Update: 23 september 2020 (16.30 uur): Vervolgonderzoek over gevolgen coronacrisis voor Friezen

Dit voorjaar deed het FSP onderzoek naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis op Fryslân. Doel was om de Friese crisisorganisatie (Veiligheidsregio en GGD) en andere beleidsmakers en bestuurders te voorzien van informatie. Dit onderzoek krijgt nu een vervolg. Daarvoor zet het FSP opnieuw haar burgerpanel Panel Fryslân in.

Anderhalve meter afstand houden van elkaar, een verbod op grote bijeenkomsten, zo veel mogelijk thuiswerken: de coronamaatregelen beïnvloeden nog altijd veel aspecten van het dagelijks leven, en dat kan een grote impact hebben op de kwaliteit van leven van mensen. Ook de economische gevolgen dienen zich aan, zoals (dreigend) baanverlies of verminderde inkomsten, en kunnen negatieve gevolgen hebben voor het welbevinden.

Conclusies 1e onderzoek

Het FSP volgt hoe het gaat met de inwoners van Fryslân in veranderende omstandigheden. Om te onderzoeken hoe het met Friezen in coronatijd gaat ontvingen de leden van Panel Fryslân in april een vragenlijst. Het FSP presenteerde in juni de onderzoeksresultaten. De belangrijkste conclusies van het rapport ‘Corona in Fryslân’:

• de sociale samenhang in Fryslân blijft onverminderd sterk en de inwoners van Fryslân hebben meer vertrouwen gekregen in de zorg en de overheid;
• de overheid krijgt een ruime voldoende voor de aanpak van de coronacrisis;
• er is veel verdriet onder mantelzorgers en met name zelfstandigen maken zich zorgen.

Vervolgonderzoek

Dit onderzoek krijgt nu een vervolg. Vanaf deze week worden de leden van Panel Fryslân opnieuw bevraagd over onder andere hun sociale contacten, over hun welzijn, de onzekerheden die zij ervaren, en het vertrouwen dat zij hebben in de overheid. Ook is er aandacht voor de coronamaatregelen en de mate van steun die ervoor bestaat onder de Friese inwoners. De eerste resultaten worden begin november verwacht. Het FSP gaat haar bevindingen ook nu weer delen met de Friese crisisorganisatie en andere beleidsmakers en bestuurders. Zij kunnen met deze informatie inspelen op de negatieve gevolgen van de coronacrisis, om zo de kwaliteit van leven in Fryslân op peil te houden.

Panel Fryslân

Panel Fryslân is een representatief burgerpanel voor de Friese bevolking van 18 jaar en ouder. Panelleden krijgen maximaal zes keer per jaar een online vragenlijst toegestuurd. De vragen gaan over verschillende, actuele onderwerpen die impact hebben op de Friese samenleving en waarover het FSP graag de mening van Friese burgers hoort.

Samenstelling Panel Fryslân

Het panel bestaat op dit moment uit bijna 6000 panelleden. Het is een mix van mannen en vrouwen vanaf 18 jaar, afkomstig uit heel Fryslân, met verschillende opleidingsniveaus en inkomens. Je kunt je niet aanmelden voor Panel Fryslân. Panelleden worden geworven via een aselecte steekproef en een persoonlijke uitnodigingsbrief.

Meer informatie

Update: 11 juni 2020: Inwoners van Fryslân over coronacrisis: vertrouwen, verdriet en zorgen

Fries Sociaal Planbureau publiceert resultaten uniek corona-onderzoek

Inwoners van Fryslân over coronacrisis: vertrouwen, verdriet en zorgen

Wat is de maatschappelijke impact van de coronacrisis in Fryslân? Het Fries Sociaal Planbureau (FSP) heeft hier in april en mei 2020 onderzoek naar gedaan. De belangrijkste conclusies: de sociale samenhang in Fryslân blijft onverminderd sterk en de inwoners van Fryslân hebben veel meer vertrouwen gekregen in de zorg en de overheid. Er is veel verdriet onder mantelzorgers en met name zelfstandigen maken zich zorgen. De crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân gaat de resultaten van het onderzoek gebruiken bij de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.

 

Uniek onderzoek

Het FSP doet voortdurend onderzoek naar trends en ontwikkelingen binnen Fryslân. Daarvoor wordt onder meer Panel Fryslân ingezet. Dit FSP-burgerpanel bestaat uit een representatieve groep inwoners van Fryslân van 18 jaar en ouder en heeft op dit moment ongeveer 6000 leden. Op 22 april 2020 ontvingen de leden van Panel Fryslân een extra vragenlijst om veranderingen in gedrag en houding tijdens de huidige crisis in kaart te brengen. Zo’n 3100 panelleden, meer dan normaal, hebben deze vragenlijst ingevuld. Door deze uitkomsten te vergelijken met de uitkomsten van eerdere Panel Fryslân-onderzoeken, kan het FSP een realistisch beeld schetsen van Fryslân ‘voor- en tijdens de coronacrisis’. Dat maakt dit onderzoek zo uniek, vertelt FSP-onderzoeker Miranda Visser: “Vlak voor de coronacrisis hadden we ons burgerpanel vragen gesteld over onderwerpen waar de crisis impact op heeft, zoals contact met vrienden en familie, en werkonzekerheid. Tijdens de coronacrisis hebben we hier weer vragen over gesteld. Zo kun je op een betrouwbare manier de verschillen toetsen.”

Download hier het onderzoeksrapport

Belangrijkste conclusies

• Sterke sociale samenhang
  Het onderzoek wijst uit dat de sociale samenhang in Fryslân onverminderd sterk blijft. Hoewel ontmoetingen met familie en vrienden afnemen, blijft de kwaliteit van de sociale contacten op peil, onder andere door digitale alternatieven. Ook is er, net als voor de coronacrisis, de bereidheid anderen te helpen en is er op veel plekken een sterke binding met de buurt. Inwoners van Fryslân kijken naar elkaar om en blijven dat doen. Deze sterke sociale basis kan de negatieve effecten van de crisis verzachten.
• Vertrouwen in de zorg bijna verdubbeld
  Inwoners van Fryslân hebben groot vertrouwen in de kwaliteit van de zorg in de toekomst. Ook hebben ze het gevoel dat zij in de toekomst de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Vergeleken met de periode voor de coronacrisis is dit vertrouwen bijna verdubbeld.
• Crisisaanpak overheid krijgt ruime voldoende
  Het onderzoek laat zien dat het vertrouwen in de landelijke overheid sterk gestegen is. De overheid krijgt voor de aanpak van de coronacrisis gemiddeld een 7,3. Het wordt vooral gewaardeerd dat de overheid vaart op de adviezen van deskundigen.
• Veel verdriet onder mantelzorgers
  De coronacrisis heeft grote impact op mantelzorgers. Zij kregen te maken met het wegvallen van dagopvang en thuiszorg, het bezoekverbod in verpleeghuizen en andere zorginstellingen, en het advies thuiswonende ouderen niet meer te bezoeken. Het onderzoek laat zien dat er veel verdriet bij deze groep is, met emoties als gemis, machteloosheid en frustratie.
• Veel meer onzekerheid bij zelfstandigen
  Zelfstandigen maken zich nu veel meer zorgen dan voor de crisis: de groep die zich zorgen maakt is 2,5 keer zo groot geworden. Twee derde van hen zag de inkomsten dalen tijdens de crisis.

 

Tekst in de afbeelding

De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân

De huidige coronacrisis heeft gevolgen voor alle inwoners van Fryslân. Hoewel het aantal coronabesmettingen in het Noorden achterblijft bij de rest van Nederland hebben de gevolgen van de coronacrisis en de overheidsmaatregelen impact op allerlei gebieden. In april en mei 2020 is deze impact op Fryslân door het Fries Sociaal Planbureau onderzocht. In deze factsheet staan de resultaten van dit onderzoek, waar mogelijk in vergelijking met de situatie vóór de coronacrisis.

1. Sociale contacten

Fysieke ontmoetingen

Wekelijkse ontmoetingen met vrienden:                                    van 35% à 15%

Wekelijkse ontmoetingen met familie (die niet in huis woont): van 50% à 36% 

Virtuele contact: er is slechts een kleine toename in virtueel contact met vrienden. Ouderen maken een virtuele inhaalslag met vrienden en familie.

Virtueel contact 70-plussers met familie:                         van 75% à 90%

Virtueel contact 70-plussers met vrienden:                       van 34% à 44%

Kwaliteit sociale contacten: de kwaliteit van de sociale contacten is over het algemeen op peil gebleven, ook al is er minder contact met familie en vrienden.

2. Buurtbinding en hulpbereidheid

Hulpbereidheid: in vergelijking met heel Nederland kent Fryslân een sterke buurtverbinding. 71% is beslist bereid om hun buren te helpen als dat nodig is.

19% doet dat al.

Mantelzorg: 19% van de inwoners van Fryslân verleent op dit moment mantelzorg.

53% van de mantelzorgers geeft aan dat de mantelzorg die zij verlenen is veranderd door de coronacrisis. Dat doet de mantelzorgers veel verdriet.  

3. Zorg nu en in de toekomst

Zorg afzeggen vanwege corona:

Ik heb het gevoel dat ik nu de zorg kan krijgen die ik nodig heb: van 80% à 69%.

Als het niet al te ernstig is ga ik nu liever naar de huisarts: van 78% à 69%.

Vertrouwen in de zorg van de toekomst

Ik heb vertrouwen in de kwaliteit van de zorg van de toekomst: van 46% à 83%.

Ik verwacht dat ik ook in de toekomst de zorg kan krijgen die ik nodig heb: van 51% à 82%.

Tekst in de afbeelding

4. Werk en inkomen

Zorgen voor behoud baan

Mensen in loondienst:   van 13% à 11%.

Zelfstandigen:              van 11% à 32%.

Inkomen is achteruit gegaan

Mensen in loondienst:   van 12%.

Zelfstandigen:              van 63%.

Extra toelichting zelfstandigen:

Ik red het nog makkelijk:                      54%

Ik red het nog net:                                35%

Het brengt me in de problemen             11%

5. Vertrouwen in overheden

Rapportcijfers voor overheden

Gemeenten:               van 6,4 à 6,8

Provincie:                   van 6,2 à 6,9

Regering:                   van 5,4 à 6,8

Tweede Kamer:         van 5,6 à 6,6

Tevredenheid aanpak corona

Van 56%                    Goed (8-10)

Van 31%                     Voldoende (6-7)

Van 13%                     Onvoldoende (1-5)

6. Zorgen en perspectief

Er zijn zorgen over…

• Hoe lang zal dit nog duren?
• De economische gevolgen
• Het volhouden van de maatregelen (komt er een 2^e golf?)
• De gezondheid van naasten

Dit ervaart men als positieve aspecten

• Het is goed voor het milieu
• Er is ruimte voor bezinning
• Er is meer saamhorigheid

Hoe nu verder?

De resultaten van dit onderzoek geven inzicht in het gedrag en de houding van de Friese bevolking. Deze informatie wordt door de Friese crisisorganisatie gebuikt bij het maken van beslissingen voor een toekomstbestendige Fryslân, tijdens én na de coronacrisis.

Friese aanpak van de coronacrisis

De crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân gaat de resultaten van het onderzoek gebruiken bij de verdere aanpak van de coronacrisis in Fryslân. “We weten nu hoe mensen het beleven en welke effecten het op hen heeft,” vertelt Saskia van den Broek, operationeel leider bij Veiligheidsregio Fryslân. “De crisis heeft mensen geraakt, maar daarnaast zien we dat veel mensen ook positieve effecten hebben ervaren. Tegelijkertijd is de sociale binding in Fryslân onverminderd groot. Dat is mooi om te zien; dat gaat ons in Fryslân helpen om samen goed door deze crisis te komen.”

Verder onderzoek

Het FSP blijft de komende tijd onderzoek doen naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis. “De situatie verandert constant en we zien inmiddels ook een soort ‘frustratie-fase’ optreden”, vertelt onderzoeker Visser. “Er hangt veel af van het gedrag en de houding van mensen. Daarom blijven we de trends en ontwikkelingen in Fryslân volgen. Ook blijven we met behulp van ons Panel Fryslân het perspectief van de inwoners in kaart brengen.” Het FSP deelt deze paneluitkomsten met beleidsmakers, bestuurders en Veiligheidsregio Fryslân. Zij kunnen met deze inzichten inspelen op de gevolgen van de coronacrisis.

Meer weten?

• Op www.fsp.nl/corona publiceert het FSP de resultaten van onderzoeken naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis in Fryslân.
• Op www.vrfryslan.nl/coronavirus is informatie te vinden over de aanpak van de coronacrisis in Fryslân.

Bekijk ook:

• FSP-onderzoeksrapport ‘Corona in Fryslân. De gevolgen van de coronacrisis voor de inwoners van Fryslân’

Update: 23 april 2020 (12.00 uur): Onderzoek impact coronacrisis op de Friese samenleving

Wat is de maatschappelijke impact van de coronacrisis op Fryslân? Dit onderzoekt het Fries Sociaal Planbureau de komende maanden samen met Veiligheidsregio Fryslân, waarvan GGD Fryslân een onderdeel is. Met de informatie uit het onderzoek kunnen wij inspelen op de gevolgen van het coronavirus (COVID-19). De eerste resultaten verwachten wij begin juni 2020.

Beleving

Het coronavirus heeft gevolgen voor alle inwoners van Fryslân en vraagt veel van mensen, gezinnen en gemeenschappen. Het gedrag en de houding van mensen kan daardoor veranderen. Zij kunnen bijvoorbeeld angstiger zijn over hoe het hen zal vergaan. Of eenzamer doordat zij minder sociale contacten hebben. De crisis kan ook zorgen voor een grotere saamhorigheid. Hoe beleven mensen deze crisistijd en wat doet dit met hen? Is er nog vertrouwen in de zorg en hoe gaat het met de mantelzorgers? Hoe staat het met het vertrouwen in de overheid? Met dit onderzoek brengen wij dit in kaart.

Fries Sociaal Planbureau

Het Fries Sociaal Planbureau (FSP) helpt de crisisorganisatie van Veiligheidsregio Fryslân bij het in kaart én bij elkaar brengen van alle relevante informatie voor een veerkrachtig Fryslân. Daarnaast zet het FSP haar burgerpanel in, Panel Fryslân. Panel Fryslân bestaat uit een representatieve groep inwoners van Fryslân en heeft op dit moment ongeveer 6.000 leden. Het FSP brengt trends en ontwikkelingen binnen Fryslân in kaart en analyseert en duidt dit. Op 22 april 2020 hebben de leden van Panel Fryslân een extra vragenlijst ontvangen om veranderingen in gedrag en houding onder de huidige crisis in kaart te brengen.

DataFryslân en andere informatiebronnen

Ook DataFryslân ondersteunt de Friese crisisorganisatie bij het onderzoek. DataFryslân is een samenwerking tussen Friese organisaties en het CBS. Bij het onderzoek wordt ook gebruik gemaakt van andere informatiebronnen, zoals de vragenlijstonderzoeken van GGD Fryslân en de informatie die Veiligheidsregio Fryslân zelf al heeft verzameld over de coronacrisis in Fryslân. Daarnaast is het mogelijk dat andere samenwerkingspartners van de Friese crisisorganisatie aansluiten bij het onderzoek

Cijfers in Fryslân

Hoe zit het met de cijfers? Via onderstaande link krijg je een beeld van de actuele situatie in Fryslân.